نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• مریم کیخایی ¹
• مصطفی سالاری ²
• بهروز رومیانی ³

¹ دانشجوی دکتری گروه زبان و ادبیات فارسی ، واحد زاهدان، دانشگاه آزاد اسلامی، زاهدان، ایران.

² دانشیار گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد زاهدان، دانشگاه آزاد اسلامی، زاهدان ، ایران.

³ استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی ، واحد زاهدان، دانشگاه آزاد اسلامی، زاهدان، ایران.

چکیده

بررسی نقش‌های ارتباطی سکوت گویا در آثار مولوی
چکیده
سکوت به عنوان یکی از عناصر مهم ارتباط، در فرهنگ‌ها و متون مختلف از جمله ادبیات عرفانی مورد توجه بوده است. سکوت در ادبیات عرفانی، فراتر از غیاب کلام، ابزاری برای انتقال معانی عمیق عرفانی، عاطفی و فلسفی است. سکوت گویا به‌عنوان ابزاری معنادار در ارتباطات زبانی، در ادبیات عرفانی جایگاه ویژه‌ای دارد. این پژوهش به بررسی نقش‌های ارتباطی سکوت گویا در آثار مولوی، به‌ویژه مثنوی معنوی و دیوان شمس، با تکیه بر نظریه‌های یاکوبسن (۱۹۶۰) و افرات (۲۰۰۸) می‌پردازد. پژوهش به روش توصیفی-تحلیلی با رویکرد کیفی انجام شده و داده‌ها از طریق تحلیل محتوای ابیات مرتبط با سکوت گردآوری شدند. یافته‌ها نشان‌دهنده شش نقش ارتباطی شامل عاطفی، ترغیبی، ارجاعی، شعری، همدلی و فرازبانی است که هر یک زیرگونه‌های خاص خود را دارند. نقش ترغیبی با بسامد بالا در هر دو اثر دیوان شمس و مثنوی برجسته است. تفاوت معناداری در کاربرد نقش‌های سکوت بین مثنوی و دیوان شمس مشاهده نشد.
واژگان کلیدی: سکوت گویا، مولوی، مثنوی معنوی، دیوان شمس، نقش‌های ارتباطی، یاکوبسن، افرات.

کلیدواژه‌ها

• سکوت گویا
• مولوی
• مثنوی معنوی
• دیوان شمس
• نقش‌های ارتباطی
• یاکوبسن
• افرات