نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• علیرضا نبی لو ¹
• فاطمه هوشنگی شایان ²

¹ استاد گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه قم، قم، ایران

² دانش آموخته کارشناسی ارشد، زبان و ادبیات فارسی ،دانشگاه قم، قم، ایران

چکیده

در این مقاله، رمان «سووشون» سیمین دانشور بر اساس مؤلفه‌های دهگانه لسلی جفریز تحلیل شده تا انعکاس ایدئولوژی نویسنده در زبان بررسی شود. این مؤلفه‌ها که بر پایه تحلیل‌های فرهنگی و جامعه‌شناختی طراحی شده‌اند، امکان مطالعه دقیق‌تر متن را فراهم می‌کنند. یافته‌ها نشان می‌دهد که مؤلفه‌های جفریز، شامل نامیدن، توصیف، بازنمایی کنش‌ها، رخدادها و وضعیت‌ها، تقابل‌ها، ترادف‌ها، فرضیه‌سازی و بازنمایی زمان و مکان، در رمان برای انتقال ایدئولوژی‌هایی چون مقاومت و عشق به وطن به‌کار رفته‌اند. تقابل‌ها با بسامد (۵۹/۲۳) درصد، بیشترین سهم را داشته و بیانگر تنش فراوان میان شخصیت‌ها و حتی مفاهیم انتزاعی مانند سنت و مدرنیته است. فرضیه‌سازی با (۸۷/۸) درصد، نشان‌دهنده تمایل نویسنده به بیان غیرمستقیم ایدئولوژی‌ها و جامعه آرمانی خود است تا کمتر در معرض اتهام قرار گیرد. در مقابل، اولویت‌بندی با کمترین بسامد (۵۷/۱) درصد، نشان‌دهنده آن است که نویسنده تمایلی به تحمیل دیدگاه یا ترتیب خاصی از مفاهیم بر خواننده نداشته و فضایی فراهم کرده است تا مخاطب خود بتواند به تأمل درباره اهمیت و ترتیب موضوعات بپردازد.

کلیدواژه‌ها

• سووشون
• سیمین دانشور
• سبک‌شناسی انتقادی
• لسلی جفریز
• مؤلفه‌های ده‌گانه