پژوهشنامه زبان ادبی

شگردهای دستوری و بلاغی فرهاد میرزا در منشآت در شش نامۀ حکومتی، سیاسی و شخصی

سمیه آقابابایی؛ امیرحسین جمالی

دوره 2، شماره 3 ، آذر 1403، صفحه 9-40

https://doi.org/10.22054/jrll.2025.81797.1099

چکیده

مطالعۀ ساحت زبان با هدف فهم و کشف مفاهیم اجتماعی از مباحث قابل‌توجه است. بر اساس این رویکرد نظام‌مند و منسجمِ برآمده از زبان‌شناسی انتقادی و تحلیل گفتمان انتقادی، میتوان در پی این بود که چگونه مفاهیم اجتماعی مانند ایدئولوژی، گفتمان‌های غالب، نظام‌های قدرت و مانند این‌ها از طریق زبان بیان می‌شوند در مراحل بعدی اساس شکل‌گیری ... بیشتر مطالعۀ ساحت زبان با هدف فهم و کشف مفاهیم اجتماعی از مباحث قابل‌توجه است. بر اساس این رویکرد نظام‌مند و منسجمِ برآمده از زبان‌شناسی انتقادی و تحلیل گفتمان انتقادی، میتوان در پی این بود که چگونه مفاهیم اجتماعی مانند ایدئولوژی، گفتمان‌های غالب، نظام‌های قدرت و مانند این‌ها از طریق زبان بیان می‌شوند در مراحل بعدی اساس شکل‌گیری آثار ادبی می‌گردند، و هم‌چنین به روش‌های گوناگون بر جهان خارج و جهان ذهنی مخاطبان تأثیر می‌گذارند. در این روش تحلیل زبانی و بلاغی نخست لایه‌های مختلف تشکیل‌دهندۀ متن استخراج می‌شوند، سپس با تحلیل انتقادی عناصر هر لایه می‌توان به ایدئولوژی مؤلف که اساس تشکیلدهندۀ متن است پی برد. فرهادمیرزا از برجسته‌ترین نویسندگان دورۀ قاجار و عهد ناصری است. منشآت او که به تقلید از منشآت قائم مقام و بر سیاق ترسل و منشآت‌نویسی دورۀ قاجار تحریر شده، از موفق‌ترین نمونه‌های نثر دورۀ ناصری برجسته‌ترین اثر نثر اوست. در این پژوهش با روش کیفی و کمّی عناصر زبانی و بلاغی شش نامۀ شخصی، سیاسی و حکومتی تحلیل شد. از نتایج این پژوهش این است که در نامههای با بافت سیاسی و خطاب به بزرگان از جملات مرکب، صناعات ادبیای مانند تشبیه بلیغ، کنایههای غیرایما و معانی ثانویه استفاده شده، درحالیکه در نامههای شخصی میزان صناعات ادبی اندک است، جملات غالباً ساده و بدون معنای ضمنیاند. درواقع در تمامینامههای بررسی شده کاربرد پربسامد وجه اخباری، جملات معلوم و اسنادی بیانگر قاطعیت بالای متن و قدرت بالای نویسنده است.

تحلیل گونه‌های زبانِ ادبی خاطره‌نگاری با تکیه ‌بر آثار خاطره‌نگار از انقلاب مشروطه تا انقلاب اسلامی

امید مجد؛ نیلوفر انصاری

دوره 2، شماره 3 ، آذر 1403، صفحه 41-70

https://doi.org/10.22054/jrll.2025.81431.1090

چکیده

زبان ادبی یکی از مؤلفه‌هایی است که در انواع ادبی و هنری در تأثیرگذاری بر مخاطب نقش‌دارد و از منابع ارزنده برای شناخت آثار اجتماعی، سیاسی و فرهنگی دوره‌های مختلف به‌شمار می‌رود. به بیانی دیگر؛ مطالعۀ زبان ادبی ماهیت و ساختار افکار و آراء شاعران و نویسندگان را هویدا می‌سازد. زبان ادبی مانند دیگر زبان‌ها در همۀ حوزه‌های جغرافیایی، ... بیشتر زبان ادبی یکی از مؤلفه‌هایی است که در انواع ادبی و هنری در تأثیرگذاری بر مخاطب نقش‌دارد و از منابع ارزنده برای شناخت آثار اجتماعی، سیاسی و فرهنگی دوره‌های مختلف به‌شمار می‌رود. به بیانی دیگر؛ مطالعۀ زبان ادبی ماهیت و ساختار افکار و آراء شاعران و نویسندگان را هویدا می‌سازد. زبان ادبی مانند دیگر زبان‌ها در همۀ حوزه‌های جغرافیایی، دوره‌های تاریخی و بافت‌های اجتماعی یکسان نیست. خرده‌فرهنگ‌های متفاوت جامعه از عوامل مهم بروز این تنوع اجتماعی است که سبب ایجاد "گونه‌های زبان ادبی" متنوع شده‌اند. نویسندگان و شاعران در طول تاریخ برای بیان خاطرات خود از گونه‌های متفاوت زبانی بهره برده‌اند. این تفاوت زبانی، سبک زبانی خاصی را برای هر اثر ادبی ایجاب کرده است. نگارندگان مقاله با روشی توصیفی- تحلیلی به بررسی انواع گونه‌های زبان ادبی در آثار خاطره‌نگار از انقلاب مشروطه تا انقلاب اسلامی پرداختند. نتایج پژوهش از تفاوت زبان ادبی خاطرات حکایت می‌کند. ازآنجا‌که تفاوت‌های فرهنگی و اجتماعی قشرهای مختلف جامعه سبب تنوع زبان و سبک آثار می‌شود؛ زبان خاطرات رجال حکومتی با زبان خاطرات شخصیت‌های فرهنگی و اجتماعی تفاوت بسیار دارد؛ چنانکه این تفاوت در زبان خاطرات "سردار مریم بختیاری" (عامیانه و گویشی) با زبان خاطرات "مشیرالدوله" (معیار و علمی) دیده می‌شود و با خاطرات ادبی نظیر آنچه در کتاب‌های ورق‌پاره‌های زندان، روزها و ... (ادبی، تمثیلی) دیده می‌شود نیز تفاوت بسیار دارد. زبان ادبیِ خاطرات نویسندگان فرهنگی و اجتماعی در قیاس با خاطرات شاعران و رجال درباری تفاوت و تنوع زیادی دارد.

تحلیل ساختار زبانی و نشانه‌ای شعر «به باغ همسفران» سهراب سپهری بر مبنای نظریه نشانه‌شناسی پیرس

رضا قنبری عبدالملکی

دوره 2، شماره 3 ، آذر 1403، صفحه 71-106

https://doi.org/10.22054/jrll.2025.83328.1125

چکیده

در این مقاله با تمرکز بر ابعاد زبانی و نشانه‌ای، شعر "به باغ همسفران" از منظر نشانه‌شناسی پیرس تحلیل شده است. هدف اصلی پژوهش بررسی تعامل ساختارهای زبانی و نشانه‌های این شعر در سه سطح شمایلی، نمایه‌ای، و نمادین است تا نحوۀ بازنمایی پیوند میان زبان، انسان، و طبیعت، و مفاهیم فلسفی و معنوی روشن شود. روش تحقیق توصیفی- تحلیلی است و به نقش ... بیشتر در این مقاله با تمرکز بر ابعاد زبانی و نشانه‌ای، شعر "به باغ همسفران" از منظر نشانه‌شناسی پیرس تحلیل شده است. هدف اصلی پژوهش بررسی تعامل ساختارهای زبانی و نشانه‌های این شعر در سه سطح شمایلی، نمایه‌ای، و نمادین است تا نحوۀ بازنمایی پیوند میان زبان، انسان، و طبیعت، و مفاهیم فلسفی و معنوی روشن شود. روش تحقیق توصیفی- تحلیلی است و به نقش نظام نشانه‌ها در ایجاد معنای متن توجه شده است. یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد که تصاویر شمایلی نظیر "سبزینه" و "شقایق" علاوه بر بازتاب ویژگی‌های حسی و بصری، حامل لایه‌های معنایی پیچیده‌ای هستند که تجربیات درونی و معنوی شاعر را به مخاطب منتقل می‌کنند. در سطح نمایه‌ای، نشانه‌هایی چون "عقربک‌های فواره" و "باران و بیابان" از طریق پیوندهای علّی و زمانی، به بازنمایی تجربیات زیستۀ سپهری و پیوند آن‌ها با عناصر طبیعی و گذر زمان می‌پردازند. در نهایت، سطوحِ نمادین، تصاویری همچون "واژه در سطر خاموشی" را شکل می‌دهند که نشان‌دهندۀ عبور از محدودیت‌های زبانی و جستجوی معنای عمیق‌تر است. تحلیل نشانه‌شناختی این شعر نشان می‌دهد که سپهری با ترکیب سطوح مختلف نشانه‌ای و بهره‌گیری از ظرفیت‌های زبانی، شعری چندلایه و تأمل‌برانگیز خلق کرده است که علاوه بر زیبایی‌های بصری و زبانی، به بازنمایی مفاهیمی چون پیوند معنوی انسان با طبیعت، فلسفه عشق، و جستجوی حقیقت وجودی می‌پردازد.

تحلیل ساختار روایی رمان‌های فریبا وفی بر مبنای رویکرد سارا میلز در سه سطح گفتمان، جملات و واژگان با تکیه بر پرندۀ من و رؤیای تبّت

سولماز ابراهیم زاده دولت آباد؛ ایمان مهری بیگدیلو؛ شاپور نورآذر؛ فاطمه شیخلووند

دوره 2، شماره 3 ، آذر 1403، صفحه 107-146

https://doi.org/10.22054/jrll.2025.81314.1086

چکیده

تجارب زنان و تفاوت آن با تجارب مردان، زمینه‌ساز شکلگیری رویکردهای مختلفی در زمینۀ پیوند زبان و جنسیت شده است. زنان و مردان در کارگرفتِ برخی ویژگی‌های زبانی گرایش‌های متفاوتی دارند و همین امر سبب تفاوت زبان آنان با یکدیگر می‌شود. در این پژوهش سعی میشود به شیوۀ توصیفی – تحلیلی به این پرسش اصلی پاسخ داد که در ساختار ... بیشتر تجارب زنان و تفاوت آن با تجارب مردان، زمینه‌ساز شکلگیری رویکردهای مختلفی در زمینۀ پیوند زبان و جنسیت شده است. زنان و مردان در کارگرفتِ برخی ویژگی‌های زبانی گرایش‌های متفاوتی دارند و همین امر سبب تفاوت زبان آنان با یکدیگر می‌شود. در این پژوهش سعی میشود به شیوۀ توصیفی – تحلیلی به این پرسش اصلی پاسخ داد که در ساختار روایی رمانهای فریبا وفی تفاوت میان زبان زنان و مردان در قالب شاخصهای مدّنظر سارا میلز در سطح واژگان، جملات و گفتمان، چگونه نمود یافته‌اند؟ یافته‌ها حاکی از آن است که در بافت متنی این رمانها، زبان زنان در هر سه سطح، مطابق با پیش‌بینی‌های مدّنظر سارا میلز است. ازآنجاکه نویسنده، زنی است که دربارۀ زنان می‌نویسد، بسامد استفاده از واژگان مخصوص زنان در نوشتار وی فراوان است، هم‌چنین استفاده از تصویرگری دقیق، جزئی‌نگری، بهره‌گیری از واژگان جنسیتی، رنگواژهها، سوگندواژهها، واژگان عاطفی و مانند این‌ها. زنهای این رمان‌ها از تردیدنماها، تشدیدکننده‌ها و تقریب‌نماهای بیشتری استفاده کرده‌اند و با پرهیز از به‌کارگیری دُشواژه‌ها و استفاده از درخواست‌های غیرمستقیم، زبانی مؤدبانه را برای گفت‌وگوهای خویش برگزیده‌اند. بسامد قابل توجه جملات کوتاه، استفاده از نشانه‌های فرازبانی سه‌نقطه، توصیفی، ناتمام، محافظه‌کارانه و مشارکت‌گرا با مؤلفه‌های مدّنظر سارا میلز همخوانی دارد. در سطح گفتمان نیز تعدد شخصیت‌های زن، زاویۀ دید سوم شخص، متن روایی و راویگری نویسنده، اشاره به پیشینۀ خانوادگی، جایگاه اجتماعی زنان، اشاره به بحران‌های عاطفی و هویتی در زندگی زنان دیده شد. بسامد قابل‌توجه حضور شخصیت‌های زن در جریان پیشبرد روایات، نوستالژی، آداب و رسوم و خرافات، امید و انتظار از نمودهای مؤلفه‌های مورد بحث به شمار می‌روند.

بررسی زبانی-ساختاری ترجمه‌های چینی گلستان سعدی (چونی و چرایی فاصلۀ زبانی- ساختاری متن مُتَرجَم گلستان با متن اصلی، و تأثیرات همسویی ایدئولوژیک مترجِم با مؤلف در امر ترجمه)

فهیمه سابقی

دوره 2، شماره 3 ، آذر 1403، صفحه 147-181

https://doi.org/10.22054/jrll.2024.82511.1116

چکیده

"گلستان" سعدی از دیرباز در جامعه مسلمانان چین، جایگاه ویژه‌ای داشته است. این اثر از نخستین دهه‌های قرن هشتم قمری (چهاردهم میلادی) به‌عنوان منبع اصلی آموزش زبان فارسی در مدارس اسلامی چین مورد استفاده قرار گرفته است. با وجود این پیوند عمیق، نخستین ترجمه رسمی "گلستان" به زبان چینی در سال 1947 توسط آخوند وانگ انجام شد. پس از آن، این کتاب سه ... بیشتر "گلستان" سعدی از دیرباز در جامعه مسلمانان چین، جایگاه ویژه‌ای داشته است. این اثر از نخستین دهه‌های قرن هشتم قمری (چهاردهم میلادی) به‌عنوان منبع اصلی آموزش زبان فارسی در مدارس اسلامی چین مورد استفاده قرار گرفته است. با وجود این پیوند عمیق، نخستین ترجمه رسمی "گلستان" به زبان چینی در سال 1947 توسط آخوند وانگ انجام شد. پس از آن، این کتاب سه بار دیگر توسط شوئه جیان‌فو، یانگ ون‌بائو و جانگ هونگ‌نیان به چینی برگردانده شده است. گرچه ترجمه‌های اخیر نسبت به قبل بهبود یافته‌اند، اما هنوز کاستی‌هایی در سطوح زبانی و ساختاری دارند. در این پژوهش، برای نخستین بار چهار ترجمه مذکور با متن مصحح غلامحسین یوسفی از "گلستان" مقایسه و ارزیابی زبانی-ساختاری آن‌ها انجام شده است. دو پرسش اصلی این تحقیق عبارتند از: 1. فاصله زبانی-ساختاری ترجمه در چه سطوحی قابل طبقه‌بندی است؟ و 2. آیا همسویی ایدئولوژیک مترجم با مؤلف، معیاری ضروری در ترجمه متن ادبی از فارسی به چینی است؟نتایج پژوهش نشان می‌دهد مشکلات عمده ترجمه‌ها در پنج سطح قابل شناسایی است: تغییر جنسیت ضمائر، خطا در ترجمه اشخاص و اماکن، افزودن تفاسیر شخصی مترجم، حذف ایدئولوژیکی عبارات و حکایات، و تغییرات در تعداد و ترتیب حکایات. جالب است که بر خلاف تصور عمومی، ترجمه‌های مترجمان غیرمسلمان چینی با وجود کاستی‌ها، به دلیل رویکردهای متدیک، نزدیک‌تر به متن اصلی بوده‌اند. در مقابل، ترجمه‌های مسلمانان با کاستی‌های بیشتری در زبانی و حذف‌های ناشی از ملاحظات اعتقادی مواجه‌اند. یافته‌های این پژوهش بر اهمیت بازنگری ترجمه‌های آثار کلاسیک فارسی به زبان چینی توسط متخصصان ایرانی تأکید دارد.

تاویل‌‌های گوناگون عطّار نیشابوری و صبغه‌های استعاری، مفهومی و تشبیهی آنها

مجید رستنده؛ وحید مبارک

دوره 2، شماره 3 ، آذر 1403، صفحه 183-218

https://doi.org/10.22054/jrll.2025.77288.1062

چکیده

ادب فارسی به‌ویژه نوع عرفانی آن با قرآن کریم و حدیث انسی دیرینه دارد. افزون بر بهره‌برداری متعارف از این دو منبع مهم اسلامی، گاه شاعران صرفاً عین آیات و احادیث را نقل کرده‌اند، گاه دست به تأویل زده و در مواردی هم ساختارشکنی کرده‌اند. عطار نیشابوری از تأویلکنندگان عارف است. او با استعاره، تلمیح و تمثیل، به زبانی ساده و روان و ... بیشتر ادب فارسی به‌ویژه نوع عرفانی آن با قرآن کریم و حدیث انسی دیرینه دارد. افزون بر بهره‌برداری متعارف از این دو منبع مهم اسلامی، گاه شاعران صرفاً عین آیات و احادیث را نقل کرده‌اند، گاه دست به تأویل زده و در مواردی هم ساختارشکنی کرده‌اند. عطار نیشابوری از تأویلکنندگان عارف است. او با استعاره، تلمیح و تمثیل، به زبانی ساده و روان و گاه با "زبان اشارت و رمزگ تأویل کرده است. تأویل‏‌های ساختاری یا زبانی او در سه گونۀ واژه‌محور (واژگانی-استعاری)، جمله‌محور (انداموار و بر سیاق دو سوی تشبیه مرکب) و خوشه‌ای (به‌سان استعارۀ مفهومی) عرضه شده‌اند که با بهره‌گیری از عنصرهای ادبی (تلمیح، تشبیه، تمثیل، استعاره، مجاز، کنایه، نماد، رمز، اغراق، ایهام، آیرونی و حُسن تعلیل) صبغۀ بلاغی یافته‌اند. از حیث محتوا هم عطار برابر مشرب عرفانی خود تأویل‌هایی بدیع و ساختارشکن با درون‌مایه‌های عرفانی، اخلاقی، و اجتماعی فراروی خواننده قرار داده؛ و حتی گاه میان نمادهای اساطیری و عرفانی پیوند زده است. در این جستار که گزارشی از پژوهشی توصیفی ـ تحلیلی است به این پرسش که «عطار نیشابوری در آثارش کدام روش بلاغی را هنگام تأویل به کار برده است؟» پاسخ داده شد. عطار در تأویل‌های خود با استفاده از تلمیح، تمثیل و استعاره‌قراردادن عناصر متن و گاه با بیان آیرونیک، کنایی و رمزی جنبۀ ادبی متن را به نکات عارفانه، دینی و تعلیمی پیوند زده است تا صراحت و خشکی مباحث موجب خستگی خواننده نشود و متن ضمن داشتن نکات عرفانی، رنگ ادبی-بلاغی خود را حفظ کند.

ساختار صنعت استخدام و تشخیص آن بر پایۀ حذف

دوره 1، شماره 1 ، فروردین 1402، ، صفحه 137-159

https://doi.org/10.22054/jrll.2022.66647.1013

چکیده

«استخدام» از صنایع معنوی بدیع بر پایۀ دو یا چندمعنایی است. ابهامی که در تعریف این صنعت در کتاب‌های بدیع فارسی وجود دارد، موجب برداشت اشتباه یا غیردقیق از این صنعت و مصداق‌های آن شده است. نگارنده در این جستار با بررسی تعاریف، دسته‌بندی و جمع‌بندی آن‌ها در صدد ارائۀ تعریفی جامع از این صنعت است به‌گونه‌ای که مانع برداشت اشتباه ... بیشتر «استخدام» از صنایع معنوی بدیع بر پایۀ دو یا چندمعنایی است. ابهامی که در تعریف این صنعت در کتاب‌های بدیع فارسی وجود دارد، موجب برداشت اشتباه یا غیردقیق از این صنعت و مصداق‌های آن شده است. نگارنده در این جستار با بررسی تعاریف، دسته‌بندی و جمع‌بندی آن‌ها در صدد ارائۀ تعریفی جامع از این صنعت است به‌گونه‌ای که مانع برداشت اشتباه یا غیردقیق شود. در این تحقیق بنیادی که با استفاده از ابزار کتابخانه‌ای صورت گرفت، عناصر تأثیرگذار در شکل‌گیری استخدام مانند ژرف‌ساخت عبارات، روابط معنایی میان کلمات، و برخی ویژگی‌های دستوری مرتبط بررسی گردید تا روشی دقیق برای تشخیص، دریافت و درک این صنعت تعیین گردد. برای درک بهتر، شواهد و مثال‌هایی که در کتاب‌های بدیع فارسی آمده، تحلیل شدند و مؤلفه‌های تشکیل‌دهندة صنعت در آن‌ها تبیین گردید. انواع استخدامی که در کتاب‌های بدیع مطرح شده بود، بازبینی شد و تلاش گردید دسته‌بندی منسجمی ارائه شود. آشکار شد تشخیص «حذف به قرینۀ لفظی» در روساخت عبارت، روشی برای تشخیص و دریافت استخدام است. هم‌چنین روابطی که میان برخی ترفندهای بدیعی و بیانی با استخدام وجود دارد، بررسی شد. آشکار شد که میان برخی از آن‌ها رابطة تقویت‌کننده و میان برخی دیگر رابطۀ هم‌پوشانی وجود دارد.

بازخوانی انواع هنجارگریزی معنایی در کلیله و دمنه

دوره 2، شماره 1 ، خرداد 1403، ، صفحه 159-182

https://doi.org/10.22054/jrll.2024.78924.1068

چکیده

زبان به‍عنوان مهم‌ترین مادۀ ادبیات و اساسی‍ترین وسیلۀ ارتباط، نقش انکارناپذیری در خلق آثار ادبی دارد. شاعران و نویسندگان برای بهره‍گیری از قدرت زبان و غنای اثر ادبی از ابزارهای مختلفی استفاده می‌کنند که هنجارگریزی معنایی یکی از آن‌هاست که بهره‍گیری از آن در نثر، جلوه‍گری و شعرگونگی را به‍دنبال خواهد داشت. با توجه ‌به ... بیشتر زبان به‍عنوان مهم‌ترین مادۀ ادبیات و اساسی‍ترین وسیلۀ ارتباط، نقش انکارناپذیری در خلق آثار ادبی دارد. شاعران و نویسندگان برای بهره‍گیری از قدرت زبان و غنای اثر ادبی از ابزارهای مختلفی استفاده می‌کنند که هنجارگریزی معنایی یکی از آن‌هاست که بهره‍گیری از آن در نثر، جلوه‍گری و شعرگونگی را به‍دنبال خواهد داشت. با توجه ‌به کاربرد زیادِ عناصر خیال‍انگیزی در کلیله و دمنۀ نصرالله منشی بررسی شیوه‌های هنجارگریزی معنایی در این اثر در شناخت اسلوب زبانی و ادبی نثر قرن ششم اهمیت ویژه‌‌ای دارد که تاکنون به آن توجه شایانی نشده است. در این پژوهش با بهره‍گیری از شیوۀ توصیفی- تحلیلی و نیز مطالعات کتابخانه‍ای، ضمن تکیه بر الگوی ارائه‌شده توسط فرزان سجودی برای دسته‍بندی انواع هنجارگریزی معنایی، نخست به هنجارگریزی معنایی تعریف، و انواع آن توضیح داده شد، سپس بسامد تک‌تک آن‌ها از کلیله و دمنه استخراج گردید. نتایج پژوهش حاضر بیانگر آن است که نصرالله منشی برای خیال‍انگیزی بیشتر و استفادۀ بهتر از زبان، از هنجارگریزی معنایی بهره گرفته است. هنجارگریزی معنایی به روش انسان‍پنداری بیشتر به‍کار رفته و بسامد آن در قیاس با انواع دیگر هنجارگریزی معنایی بیشتر است که در واقع یکی از ویژگی‍های سبکی کلیله و دمنه به شمار می‌رود. نصرالله منشی به همۀ حیوانات که شخصیت‍های اصلی داستان‍ها هستند، مشخصه‍ها و ویژگی‍های انسانی بخشیده است و این موضوع می‍تواند در مطالعات سبک‍شناسانۀ این اثر و مقایسۀ آن با سایر آثار هم‍دوره‍اش مورد توجه قرار گیرد.

زیبایی شناسی در اشعار رابعه قزداری

دوره 1، شماره 2 ، تیر 1402، ، صفحه 167-184

https://doi.org/10.22054/jrll.2023.71650.1034

چکیده

زیبایی‌شناسی قابلیتی است برای درکِ بهتر ادراکات و پدیده‌های هنری مانند موسیقی. برخی سعی کرده‌اند زیبایی را در امور عینی جستجو کنند مانند آثار هنری، اشیاء، جلوه‌ها و مظاهر طبیعت و موضوعات دیگر؛ ولی ارزش زیبایی‌شناختی یک اثر هنگامی قابل‌ادراک می‌شود که به‌عنوان یک هنر مستقل ذهن مخاطب را درگیر کند و آن را به فعالیت وادارد. از آنجا ... بیشتر

بررسی و تحلیل روند دگرگونگی معنایی سمندر در متون باستانی فارسی، چینی و غربی

دوره 1، شماره 4 ، اسفند 1402، ، صفحه 9-28

https://doi.org/10.22054/jrll.2023.76483.1057

چکیده

«سمندر» جانور اسطورهای اُراسیایی است که در متون تاریخی و ادبی چینی، فارسی و غربی دوران باستان به صورت‌های گوناگون توصیف شده است. در متون غربی معمولاً این جانور به صورت «دوزیست دُم‌داری که در آتش زندگی می‌کند» توصیف شده که هویت اصلی «سمندر» در زیستشناسی امروزه تلقی می شود. در متون اسلامی و چینی سمندر بیشتر به ... بیشتر

ساختارهای روایی مثنوی‌های عطار

دوره 1، شماره 1 ، فروردین 1402، ، صفحه 9-28

https://doi.org/10.22054/JRLL.2022.55299.1001

چکیده

محققان حوزۀ شعر عرفانی ساختار روایی بیشتر مثنوی‌های عرفانی فارسی به‌ویژه مثنویهای شگرف سه‌گانۀ آن یعنی حدیقـة‌ الحقیقه سنایی، منطق الطیر عطار، و مثنوی معنوی مولوی را دارای ساختاری مشترک، و مبتنی بر پیرنگ کلان و طرح سراسری می‌دانند. مثنوی‌های الهی‌نامه و منطق الطیر و مصیبت‌نامۀ عطار که سفرنامۀ روحانی به شمار ... بیشتر

عناصر زبانی سبک‌ساز در سووشون سیمین دانشور

علیرضا نبی لو؛ فاطمه هوشنگی شایان

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 05 خرداد 1404

https://doi.org/10.22054/jrll.2025.18918

چکیده

در این مقاله، رمان «سووشون» سیمین دانشور بر اساس مؤلفه‌های دهگانه لسلی جفریز تحلیل شده تا انعکاس ایدئولوژی نویسنده در زبان بررسی شود. این مؤلفه‌ها که بر پایه تحلیل‌های فرهنگی و جامعه‌شناختی طراحی شده‌اند، امکان مطالعه دقیق‌تر متن را فراهم می‌کنند. یافته‌ها نشان می‌دهد که مؤلفه‌های جفریز، شامل نامیدن، توصیف، بازنمایی ... بیشتر

بازخوانی و تصحیح برخی از واژگان چینی سفرنامۀ ختای مندرج در زبدة التواریخ حافظ ابرو

مهسا نظری کلاندرق؛ محمدامیر جلالی؛ یی دان وانگ

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 05 خرداد 1404

https://doi.org/10.22054/jrll.2025.84772.1150

چکیده

در مجلد چهارم مجمع التواریخ حافظ ابرو که «زُبدَةُ ‌التواریخِ بایسنغری» نام دارد، ذیل حالات و حوادث سال 825 هـ.ق. از سفری یاد رفته است که ایلچیان دربار شاهرخ تیموری به سرزمین ختای و شهر «خان‌بالق» داشته‌اند. یکی از آنان خواجه غیاث‌الدین نقاش، ایلچی بایسنغرمیرزای تیموری حاکم هرات، بود که حافظ ابرو «مضمون و مُحَصَّلِ» ... بیشتر در مجلد چهارم مجمع التواریخ حافظ ابرو که «زُبدَةُ ‌التواریخِ بایسنغری» نام دارد، ذیل حالات و حوادث سال 825 هـ.ق. از سفری یاد رفته است که ایلچیان دربار شاهرخ تیموری به سرزمین ختای و شهر «خان‌بالق» داشته‌اند. یکی از آنان خواجه غیاث‌الدین نقاش، ایلچی بایسنغرمیرزای تیموری حاکم هرات، بود که حافظ ابرو «مضمون و مُحَصَّلِ» سفرنامۀ او را در تاریخ خود نقل کرده است. با توجه به اینکه این سفر در دورۀ تیموری -هم‌زمان با سلسلۀ مینگ- و به «ختای» صورت گرفته است، واژگان و اصطلاحات متعددی به زبان چینی در آن به کار رفته است. از متن زبدة التواریخ، و نیز این سفرنامه تا کنون چند تصحیح صورت گرفته است؛ از جمله چاپ سید کمال‌ حاج سیدجوادی که مهمترین تصحیح صورت‌گرفته از این متن در ایران و محل مراجعۀ اهل تحقیق بوده و هست؛ اما در تصحیح برخی از واژگان چینی این متن لغزش‌هایی صورت گرفته است که در پژوهش حاضر با مراجعه به کهنترین دست‌نوشت‌های این متن، از جمله دست‌نوشت محفوظ در کتابخانۀ ملک – کتابت 830 هـ.ق.که به باور نگارندگان نسخۀ «مُبیَضّه» و به منزلۀ نسخۀ اصلی این متن است و مصححان پیشین به روش درستی در امر تصحیح از آن سود نجسته‌اند- تصحیح شده‌اند. در این پژوهش به خوانش‌های خطای مصحح، ناشی از شیوۀ رسم‌الخط دست‌نوشت‌ها، خطای نحوی در ترجمۀ فارسیِ مصطلحات چینی، ذکر شکل چینیِ نام چند شهرِ یادرفته در سفرنامه که در تلفظ فارسی دارای ریختی دیگرگون‌اند، و همچنین ریشه‌شناسی و بررسی تلفظ چینی چند واژه نیز پرداخته شده است.

محل نشر	ایران - تهران
ناشر	دانشگاه علامه طباطبائی
شروع انتشار	سال 1402
وضعیت چاپ	الکترونیکی و چاپی
درصد همانندی	15%
زبان مجله	فارسی (چکیده انگلیسی)
هزینه چاپ	بله
نوع مجله	علمی-پژوهشی
نوع مقاله	علمی-پژوهشی
نوع داوری	داوری بسته و حداقل 2 داور
-----------------------------------------
تعداد دوره‌ها	2
تعداد شماره‌ها	7
تعداد مقالات	44
تعداد نویسندگان	82
تعداد مشاهده مقاله	29,394
تعداد دریافت فایل اصل مقاله	12,960
نسبت مشاهده بر مقاله	668.05
نسبت دریافت فایل بر مقاله	294.55
-----------------------------------------
تعداد مقالات ارسال شده	172
تعداد مقالات رد شده	92
درصد عدم پذیرش	53
تعداد مقالات پذیرفته شده	44
درصد پذیرش	26
زمان پذیرش (روز)	109
تعداد پایگاه های نمایه شده	3
تعداد داوران	65

دوره 2 (1403)

دوره 1 (1402)

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

بانک ها و نمایه نامه ها

ابر واژگان